Proeven van het Fablab met Eliot Duran
Voor al wie de term “FabLab” slechts een vaag belletje doet rinkelen: FabLabs – kort voor fabrication laboratories – zijn openbare werkplaatsen waar je met allerlei technieken en computergestuurde machines dingen kan komen maken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan laser cutters en 3D-printers bijvoorbeeld. FabLabs zijn bovendien communities waar, naast de toestellen, makers ook ideeën en ervaringen met elkaar delen. Voor kunstenaar Eliot Duran was het FabLab een ontdekking die zijn artistiek werk in zijn plooi deed vallen. We ontmoeten hem in het FabLab van iMAL in Brussel.
​
tekst en foto's: Ben Money-Kyrle (21/11/2024)
“Na mijn studies illustratie en schrijnwerkerij in Brussel, heb ik 3D-softwareprogramma’s ontdekt en vond ik uiteindelijk mijn roeping als beeldhouwer, naast andere disciplines,” vertelt Eliot Duran. Wanneer we hem spreken is hij bezig met het printen van enkele van zijn sculpturen met de 3D-printers. Zijn opleiding tot schrijnwerker inspireerde Duran om zijn interesse in sculpturale vormen voort te zetten. Tijdens deze opleiding maakte hij houten kinderspeelgoed; een vroege glimp van het thema van zijn huidige kunstwerken.
​
Het was een residentie bij het Brusselse technologische kunstencentrum iMAL in 2019 die Duran op zijn huidige pad zette: twee weken lang had hij toegang tot alle beschikbare apparatuur en materialen in het lab. Hij begon er met het 3D-printen van zijn ontwerpen die voorheen alleen in digitale vorm bestonden. Intussen is Duran gevestigd lid van iMAL.
​
“Ik begon objecten te ontwerpen door te spelen met de intuïtieve tools van het softwareprogramma Sculptris,” vertelt Duran, “waarbij ik digitaal met de kleiachtige substantie experimenteerde die kan worden uitgerekt, verdeeld en veranderd. Hoewel Sculptris nu als verouderd wordt beschouwd – ik gebruik mijn oude macbook om het nog te kunnen laten draaien - is het nog steeds een essentieel hulpmiddel voor mijn creatieve proces, omdat ik het gebruik om mijn stukken te ontwerpen voordat ik aan de enscenering en animatie van de objecten begin in programma's zoals Blender, een open source (technologie die vrij beschikbaar is voor publiek en codeurs om te gebruiken en mee te werken, red.) 3D grafische software. technologieën ”
"Oude Vlaamse meesters zijn de allerbeste bron voor inspiratie, maar eigenlijk vind ik alle kunst van voor 1800 interessant. En gegraveerde bierkroezen."
Postuurtjes en bierkroezen
De kunstwerken die Duran in het FabLab aan het printen is liggen gestapeld in verschillende dozen. Terwijl hij uitleg geeft over zijn creatieve proces en hoe zijn kunstcarrière hem naar het FabLab leidde, snuister ik door zijn sculpturen. Het zijn beeldjes die doen denken aan historische taferelen. Duran heeft een duidelijke voorliefde voor oude kunst. “Oude Vlaamse meesters zijn de allerbeste bron voor inspiratie, maar eigenlijk vind ik alle kunst van voor 1800 interessant,” zegt hij. “Oh, en gegraveerde bierkroezen. Die vind ik ook heel erg fascinerend en inspirerend.” Durans kitscherige scènes en figuren zijn rechtstreeks geïnspireerd door kunstwerken uit de 16e en 17e eeuw, en specifieker de keramiek en kruiken die in deze periode in West-Europa geproduceerd werden. Door zijn ontwerpen te printen met pastelkleuren en goedkope kunststoffen krijgen ze een porseleinen esthetiek, waardoor de kijker in verwarring raakt. Door deze oude iconografische taferelen en thema’s te combineren met nieuwe materialen, stelt Duran – met lichte spot – onze westerse moderniteit in vraag.
Welke materialen gebruikt hij dan precies? 3D-printers werken met “filament”, de “inkt” van de 3D-printer zeg maar. Duran gebruikt filament van PLA (polymelkzuur) of ABS (Acrylonitril-butadieen-styreen). PLA is een goedkope kunststof op basis van maïs die minder chemisch vervuilend is, omdat er geen aardolie voor gebruikt wordt en composteerbaar is. ABS is dan weer een hardere kunststof die de glanzende textuur van de sculpturen produceert. Je kent het bijvoorbeeld van huishoudapparaten en LEGO-blokjes.
​
Door de kleine veranderingen in verf of drukfouten is elk beeldje dat Duran maakt een uniek stuk dat doet denken aan de kostbare aard van de handgemaakte beeldjes die in historische musea te vinden zijn. Hij print zijn sculpturen daarom op een schaal die in verhouding is met de objecten die als inspiratie dienden, om net met dat realisme en die verwarring te kunnen spelen. Daarnaast heeft de keuze voor deze relatief kleinere fromaten ook een praktische kant: het drukken van figuren op een grotere formaat zou de materiaalkosten fel de hoogte injagen, vooral ook vanwege de vele experimenten die nodig zij in zijn creatieproces.
Introductie tot het lasercutten
​
Tijdens zijn workshop op Div.fuse zal Duran een laser cutter gebruiken die toegankelijk is in het FabLab. Het is een toestel dat hij ook vaak gebruikt in zijn werk. Het is de bedoeling dat deelnemers aan de workshop leren om beelden om te zetten naar 3D-materiaal en de machine leren gebruiken om in het hout te snijden en zo in lagen in het hout te beeldhouwen. Duran demonstreert het proces door een eenvoudige tekening van een dolfijn uit te snijden. Tijdens de workshop krijgen deelnemers de kans om hun eigen afbeeldingen of tekeningen mee te nemen en om te zetten naar digitale bestanden die door de machine uit hout gesneden kunnen worden.​
Hoe gaat dit proces in zijn werk? “Allereerst kies je het materiaal waarin de afbeelding gesneden gaat worden,” vertelt Duran. “Dit materiaal moet maximaal 10mm dik zijn. Vervolgens heb je een vectorbestand nodig.” Jouw afbeelding moet je daarom omzetten in een vectorbestand. Met het softwareprogramma SmartCave definieer je de buitenlijnen van jouw afbeelding en stel je de dikte van de snede in, net als de kleur die bij die specifieke dimensie hoort en de kracht van de laser cutter. De buitenste lijnen van het werk dat je wilt produceren, moeten dan op die kleur worden ingesteld. Nadien kan je spelen met de binnenkant van jouw werk, door de binnenste lijnen te laten variëren in dikte en het vermogen van de laser cutter. Zo kan je schaduwen creëren en met meerdere lagen werken binnen jouw afbeelding om er een interessant eindresultaat van te maken.
Meer weten over Fablabs?
Het FabLab van iMAL werd in 2012 opgericht om de gereedschappen en machines te verschaffen voor makers in Brussel om te experimenteren en materialen te gebruiken die niet algemeen toegankelijk zijn. Het werkt op basis van een lidmaatschapsprogramma, waarbij de deelnemers €65 per maand of €200 per jaar betalen. Inwoners van Sint-Jans-Molenbeek en Brusselse kunststudenten slechts €100 betalen voor een jaarlidmaatschap. Als je eenmaal lid bent, kun je doordeweeks specifieke apparaten reserveren. Je kunt de lijst met apparaten hier bekijken. Er is ook de mogelijkheid om een residentie aan te vragen, zoals Eliot Duran deed, die bedoeld zijn om je te helpen bij het ontwikkelen van je prototypes, maquettes, nieuwe materialen en andere projecten.
Er zijn echter ook tal van andere FabLabs in België. Soms zijn ze verbonden aan universiteiten en hogescholen. Elk FabLab werkt op een andere manier. Sommigen zijn gratis toegankelijk waarbij je enkel betaalt voor materiaal of het gebruik van specifieke machines. Hier vind je een overzicht van alle FabLabs in de Benelux.